خوب، بالاخره تب اجتماعی و سیاسی سی دی جنجالی «ظهور بسیار نزدیک است» کم کم فروکش کرده است. متولیان و متصدیان فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، سیاسی و ... نیز هر کدام به فراخور حال خود، با غرض یا مخلصانه به این پدیده نه چندان نوظهور و نه آنقدر کم نظیر، واکنش های متفاوتی را نشان دادند. اما جدای از محکوم کردن مصداقی این پدیده، آنچه واقعاً جایش در تحلیلها و محکوم کردن ها و برآشفتن ها خالی بود، جریان شناسی، جامعه شناسی و ریشه یابی ظهور و بروز چنین پدیده هایی در جامعه است. سهواً یا عامداً جامعه ما و حتی نخبگان اجتماعی ما علاقه یا توجه چندانی به بررسی روندی که موجب شکل گیری چنین اموری در جامعه می شود ندارند. و به همین دلیل است که جامعه شیعی در دوره های گوناگون گرفتار این پدیده شده است. در حالی که این نقطه، همان بزنگاهی است که توجه و رصد دائمی آن می تواند جامعه را از فروغلتیدن در منجلاب خرافات و فاصله گرفتن از روح حاکم بر آموزه های بالنده و مترقی همچون انگاره ظهور و آموزه انتظار، برهاند. امیدوارم خدا این توفیق را بدهد تا در فرصتی مناسب و نوشتاری مبسوط، بتوانم این بررسی روند را به عنوان بخشی از یک فرآیند آینده پژوهی به رشته تحریر درآورم.

اما برای پیش درآمد شاید بد نباشد اگر به این نکته اشاره شود که هرگاه انسانی با شناخت معیارها و اهداف مهدویت، در راستای عینیت‌سازی آن اهداف گام   بر‌دارد، هر زمان تجربه‌ای نوین و متناسب با شرایط خاص اجتماعی خود از «ظهور» و «انتظار» خواهد داشت؛ و بدین ترتیب، هر لحظه در پیوند با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان الگو و سمبل انسان کامل خواهد بود و دیگر «ظهور تقویمی» یا «تطبیق» و «توقیت» (که اتفاقاً در روایات و احادیث نیز نکوهش شده است) او   را به خود مشغول نمی‌سازد.

بر این اساس شایسته است که هرگاه موضوع مهدویت و انتظار ظهور حضرت حجت(عج) و گمانه‌زنی برای زمان ظهور، دستاویزی برای برخی دکان‌داران و فرصت طلبان قرار گرفت، همانند آن عالم روشن ضمیر فریاد برآوریم که: «دست از این حرف‌ها بردارید، انتظار یعنی چه؟ انتظار یعنی معصیت نکردن، یعنی خدمت مردم کردن، یعنی آنچه امام زمان(عج) را خشنود می‌کند انجام دادن، و از آنچه آن حضرت را ناخشنود می‌کند، پرهیز کردن، حالا این‌که آقا چه وقت خواهد آمد، چه اهمیتی دارد؟ ایشان هر زمان که صلاح باشد خواهند آمد، شما به وظیفه‌تان عمل کنید. مثلا شما وقتی آقا تشریف بیاورند چه‌کار می‌خواهید بکنید که الان نمی‌توانید؟ ایشان هم که تشریف بیاورند، مگر چه اتفاقی خواهد افتاد، جز این‌که به همان چیزهایی توصیه خواهند کرد که اجداد بزرگوارشان توصیه‌ کرده‌اند. مگر ما آنچه حضرات معصومین ـ سلام الله علیهم اجمعین ـ از ما انتظار داشته‌اند، برآورده و به وظایف خود عمل کرده‌ایم که جستجو از وقت ظهور می‌کنیم؟ کسی که به وظیفه خود عمل می‌کند، این‌که آقا چه هنگام تشریف آورند، برای او هیچ تأثیری ندارد، پس با این حرف‌ها مردم را سرگردان و مشغول نکنید.»

در کتاب غیبت نعمانی هم از امام صادق (علیه السلام) حدیثی نقل شده است که خطاب به زراره فرموده­اند: «اعرف امامک فانک اذا عرفته لم یضرک تقدم هذا الامر أو تأخره» ؛ یعنی تو به امام خود معرفت پیدا کن (و مسئولیت‌های ناشی از این معرفت را بشناس و به آن عمل کن)، آن‌گاه که او را شناختی، دیگر این‌که ظهور، دیر شود یا زود، موضوعیتی ندارد و تأثیری در کمال تو نخواهد داشت.

و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین